Placcaet ons Hee-
ren des Conincx /
Opt Stuck vande Beden /
In Brabant.
Gheprint tot Bruessel / in de Pondremerct / by Michiel
van Hamont / Figuersnijder ende ghesworen
Boeckprinter der Con. Maiesteyt.
1561.
CVM PRIVILEGIO.
Extraict der Privilegien.
DE Coninclicke Maiesteyt heeft toeghelaten Michielen
van Hamont / ghesworen Boeckprinter ende Boeckvercooper /
residerende binnen der Stadt van Bruessele / te
moghen printen in Duyscher ende Walscher talen / vercoopen /
ende distribueren zekere Placcaet oft Ordonnancie by onsen Heere
den Coninck ghemaect den XXVI.Februarij / Anno. XVc.LX.
Stilo Brab. opt Stuck vander Beden in Brabant. Verbiedende
alle andere Boeckprinters ofte Boeckvercoopers de voer
seyde Ordinantie binnen Een Jaer naestcommende nae te printen /
ofte doen printen / op de Pene ende confiscatie vande naegheprinte
Ordinantien. Ende daer en boven te incurreren tot behoeff
vanden voerseyde Michiel van Hamont / d'Amende van
Twintich Carolusgulden: ghelijckt breeder blijckt by der Acten
daer aff ghemaect. Ghegheven tot Bruessel / den. XI. Meerte /
Anno XVc. Tsestich / nae Stijl des Hoefs van Brabant.
Onderteeckent.
J. de Facuwez.
ONsen Meijer
van Loevene / Amptman van
Bruessele / Schoutetten van Antwerpen
ende vanden Bossche. Ende allen
anderen onsen ende onser Vassalen
ende smaelre Heeren / Officieren ons
Lants van Brabant / ende heuren Stadt
houderen Saluyt ende dilectie.
Alsoe tot onser kennissen ghecomen is / dat zekere ghebreken
ende Abuysen ghebeuren / Soo int vuytzeynden vanden
den Tauxen vande Beden ons byden Staten ons voerseyden
Landts van Brabant gheconsenteert / als oick int opbueren ende
collecteren vanden Penninghen der selver / Begherende daer
op te verziene niet alleenlick tot voerderinghe vander betalinghe
vanden Penninghen der voerseyder onser Beden: Maer
oick tot verlichtinghe ende ontlastinghe van onsen Ondersaten
desselfs ons Lants van Brabant / ende om hen te preserveren
ende verhoeden van schade / verleth ende achterdeel die wy verstaen
dat sy onse Ondersaten gheleden hebben ende lijden. Hebben
wy by advijse van onsen zeer lieven ende ghetrouwen die
Cancellier / President ende Luyden van onsen Raide ende Camere
van Rekeninghe in Brabant / gheordonneert ende ghestatueert /
Ordonneren ende statueren by desen tghene des hier nae
volcht.
DAT die Boden ontfanghen hebbende die Billetten
vanden Taxen van allen onsen Beden in Brabant
gheaccordeert / schuldich ende ghehouden sullen zijn
met die voerseyde Billetten / ten lancxsten des anderen
daechs nae dat hen die ghelevert sullen wesen / vuyt te reysen / ende
ter stont in alle diligentie die te bestellen in elcken Dorpe besundere
binnen den tijt van Thien daghen ten alderlancxsten / Ontfanghende
nae der ouder costuymen van de selve Billetten te bestellen
ten laste van elcken Dorpe ende Billette Drije Stuyvers /
sonder meer: Op Pene dat indien sy daeraf in ghebreke
bevonden wordden / ende dat ten oicxsuyne van dien die betalinghe
der voerseyder onser Beden verachtert waere / de selve Boden
gehouden sullen zijn inde Costen / Schaden / ende Interesten
daerinne te rijsene. Ende sullen daer en boven noch arbitralicken
ghecorrigeert wordden / Tonsen behoeve allen anderen ten
exemple.
Ende ten eynde datmen int zekere weten mach oft die voerseyde
Boden heure neersticheyt ghedaen sullen hebben int bestellen
vanden voerseyde Billetten als voere. Soe willen ende
ordonneren wy / dat voertaen die Boden / last hebbende om die
voers. Billetten te bestellene / gehouden sullen zijn / terstont met
alle ernstelicheyt die den Officiers van elcken Dorpe bysondere
selve personelicken te leveren / ende daeraf terstont heure relatie te
stellene in gheschriffte / inhoudende die plaetse ende tijt / waer /
wanneer / ende in wiens handen zij die zelve Billetten vanden
Taxen ghelevert sullen hebben / ende de selve schriftelicke relatie
den voerseyden Ontfanghere oft zijnen Clerck ende Comptoir
houdere dient behoort / over te ghevene binnen den tijt van Veerthien
daghen / naer dat sy vuyt ghesonden zijn. Twelck wy oick
by de voerseyde Boden ende Executeuren willen onderhouden
hebben int doen vander Sommatien / Opte Pene van suspensie
van heuren Officien voer den tijt van drije maenden.
Item / dat die Wethouders vanden Vrijheyden ende Dorpen
daer toe gheroepen / die ghene die ghewoenlijck zijn daer toe
gheroepen te zijne / terstont oft ten lancxsten binnen Acht daghen
nae dien sy de voerseyde Billetten ontfanghen sullen hebben /
ghehouden sullen zijn heure smaeldeylinghe ende particuliere
settinghe te doene ende te volbrenghene. Ende den iersten Sondach
oft Heylichdach daernae volghende inder Kercken ter hooch
Missen te condighen die voerseyde Settinghe ende te bestadene
d'Inhalen ende Collectatie der selver met sulcke manieren ende
op den last ende expresse conditie dat die penninghen ende volle
sommen vande selve Settinghe / achtervolghende den Taux oft
Billetten voerseydt / binnen Sesse weken nae den Valdach der
voerseyde Bede ten Comptoire vanden voerseyden Ontfanghere
ghebracht ende betaelt wordden / oft dat by ghebreke van dien /
d'Inhaeldere oft Collecteur nae de expiratie vande voerseyde
Sesse weken daer voere gheexecuteert sal wordden Reelick ende
metter daet.
Ende want tot onser kennissen ghecomen is / dat die voerseyde
Wethouders in diversche Vrijheden ende Dorpen ons voers.
Lants van Brabant hen ghevoerdert hebben / ende noch voerderen
vuyt heure eyghen aucthoriteyt en sonder onsen consente /
de voerseyde Tauxen oft Billetten van onser Beden te verhooghen
ende meerderen / om daer mede te vervallen zekere costen
van Kermissen / Schietspelen / Processien ende anderssins / dwelck
hen niet gheoorlooft en is / als niet alleenlick zijnde directelick
teghen onse Hoocheyt: maer oick tenderende tot meerder laste
ende destructie van onsen Ondersaten. Soe verbieden ende interdiceren
wy zeer scherpelijck den voerseyden Wethouderen / ende
allen anderen meer van ghelijcken te doene / oft de voerseyde Tauxen
oft Billetten eenichsins te vermeederen / om wat redene tselve
zij / sonder onsen expressen Consente en Octroye / dan alleenlick
voer also vele als bedraghen sal den Loon oft Salaris van
den Innehaelders oft Collecteurs / Op Pene van te vallen in
onse Indignatie / ende ghestraeft te worddene als versmaders
van onse voerseyde Hoocheyt.
Item / dat die voerseyde Boden niet en sullen moghen ontfanghen
van gheenen Steden / Vrijheden / oft Dorpen / eenighe
Penninghen om ten Comptoire te draghene / Op Pene van
verbeurte ende privatie van heure Officie / ende noch arbitralick
ghecorrigeert te worddene.
Item / ordonneren ende statueren voerts dat die voerseyde
Boden voertaene niet meer en sullen moeghen nemen voer
heuren Salaris ende Loon / dan als hier naer volcht.
Te wetene / Van elcker Sommatien aen elcke Vrijheyt oft
Dorpe / het zij groot oft cleyn / Vijff Stuyvers. Tzij dat die
voerseyde Sommatien ghebeuren ter causen van eene oft oick
van meer Beden ende Sommen / ende aen een oft aen meer persoonen /
sonder dat sy boven den voerseyden Salaris sullen moghen
eysschen eenighe Teercosten oft Deffroyement / Op Pene
van privatie van heure Officien / ende daer en boven op arbitrale
Correctie. Welcke Sommatien ghedaen sullen moeghen
wordden Vier Weken nae den Valdach / Op dat emmers
binnen de voerseyde Sesse Weken onse Bede betaelt wordde /
als boven. Ende sal die voerseyde Ontfangher nae d'expiratie
vande Sesse Weken / noch moghen doen een Sommatie vuyt
gratie / indient hem tot vorderinghe onser voerseyder Beden ende
soulagemente van onsen Ondersaten bequaeme ende gheraden
dunct te zijne. Ende soo verre eenighe vanden voerseyden Vrijheyden
ende Dorpen heur portie ende gheheelen Taux niet en
betalen ten Comptoire / binnen den voerseyden Sesse Weken /
oft binnen anderen sulcken daghen als naer den selven Sesse
Weken hen vuyt gratien ghestelt sal zijn / als voere: In desen
ghevalle / sullen die voerseyde Boden oft Executeurs / ter Ordinantie
ende bevele vanden voerseyden Ontfanghere / oft van
sijnen Comptoirhoudere / alsulcken Vrijheyden ende Dorpen
in ghebreke bevonden / executeren Realijck ende metter Daet /
voer alsulcke Resten van Beden als sy ons schuldich ende ten
achter zijn: Mitsgaders oick voer heuren Loon oft Salaris
vander Executie / de welcke zijn sal Thien Stuyvers sdaechs /
soo langhe als die Executie ghedueren sal / sonder meer ; ende
sonder te moghen eysschen eenighe Teercosten ofte Deffroyement /
als voerseydt is. Sonder oick dat die selve Boden oft
Executeurs yemanden anders voer eenighe andere Penninghen /
dan ter oicxsuyne van onser voerseyder Beden sullen moghen
executeren.
Ende op dat die Executien gheschieden moghen alst behoort /
tot voerderinghe van onse Saken / ende ter minster schade
van onse voerseyden Ondersaten: Soe willen ende ordonneren
wy dat die voerseyde Boden ende Executeurs / nae dien
sy byden voerseyden Ontfangher last ende ordinantie hebben
sullen om te executeren / soo van stonden aen / oft ten lancxsten
des anderdaechs / trecken sullen ter plaetsen daert van noode
is / ende sonder Faveur oft dissimulatie / haere Executie te wercke
stellen / sonder de selve eenichsins te differeren oft te verlinghene /
oft yemant Dach oft vuytsel te ghevene / noch oick te
vertrecken vuyter selver plaetsen / ten zij by expresse Ordonnantie
vanden voerseyden Ontfanghere / oft sijnen Comptoirhoudere /
ter tijt toe dat die voerseyde ombetaelde Resten sullen
gheheel betaelt ende voldaen zijn. Op Pene / indien sy ter contrarien
deden / van privatie van heurder Officien: ende de welcke
wy in dien ghevalle by desen verclaren van anderen impetrable
te zijne. Ende sullen de voerseyde Executien moeten ghedaen
wordden ierst op ende teghens den Inhaelders ende Collecteurs
vanden Beden voerseydt / voer soe vele als de selve met heuren
goeden vervallen moghen. Ende in ghebreke van henluyden
opte Schepenen vander plaetsen / ende andere die de Settinghe
ende Smaeldeylinghe der selver Beden ghedaen hebben
ghehadt / ende heur Panden te vercoopen ter naester Merct.
Behoudelick den selven Innehaelders ende Schepenen heur
verhael op die particuliere Persoonen die ghebreckelick sullen
gheweest zijn inde betalinghe van haerder Quote ende Smaeldeelinghe
vanden voerseyde Beden. Ende die voerseyde Executie
ghedaen zijnde / als by ghebreke van haeflicke goeden met
vercoopinghe van erffelicke goeden / sullen die voerseyde Boden
ende Executeurs metten Innehaelders ghehouden zijn terstont
te gaene ten voerseyden Comptoire / ende den voerseyden Ontfanghere
oft sijnen Comptoirhoudere over te gheven by gheschrifte /
goede ende suffisante Relatie van heuren Exploicte;
Mitsgaders oick van heuren wedervaren / ende met verclaringhe
vander assistentien by den Officieren hen ghedaen / oft Refuys /
weygheringhe oft oppositie in dien hen eenighe ghebeurt
waere / om daer inne te moghen doen versien alst behoort: Op
Pene / indien die voerseyde Boden oft Executeurs hier af in gebreke
waeren / van ghelijcke privatie ende impetratie van heurder
Officien als boven.
Ende want wy verstaen dat die voerseyde Meyers ende
Officiers die de voerseyde Boden ende Executeurs schuldich
ende ghehouden zijn helpe ende assistentie te doene int executeren
des by hen versocht zijnde / Ghelijck oick in onsen Openen
Brieven van Executorien henluyden scherpelick bevolen wordt /
den selven Boden ende Executeuren / nochtans te vele plaetsen
qualicken assisteren / eensdeels doer dien dat eenighe van henluyden
tselue weygheren te doene / oft emmers hen absenteren / oft
niet en laten vinden vanden selven onsen Boden ende Executeurs.
Ende eensdeels deur dien oick dat sommighe Meyers
ende Officiers hen onderwinden die Innehalinghe ende Collectatien
selve aen te nemene ende te aenveerdene / dwelck grootelijck
tendeert tot verachtinghe onser voerseyder Beden. Soe
willen ende ordonneren wy dat van nu voertaen gheen vanden
voerseyde Meyers oft Officiers / noch oick heure Ondermeyers
oft Preters en sullen moghen ghelijcke Innehalinghen oft Collectatien
aenveerden noch exerceren: maer sullen tallen tijden
als sy des by den voers. Boden oft Executeurs versocht wordden /
den selven bijstaen / ende alle helpe / addresse / ende assistentie
gheven / niet alleene by heuren Preters ende Ondermeyers /
maer selve teghenwoerdelick ende in heuren eyghenen persoonen /
Op Pene van privatien van heure Officien teeuwighen
daghen / ende anderssins arbitralick ghecorrigeert te wordene.
Ende oft ghebeurde dat die voerseyde Boden oft Executeurs
binnen eenighe van onsen vier Hooftsteden van onsen voerseyden
Lande ende Hertochdomme / ter causen vander voerseyder
onser Beden / ende by laste vanden voerseyde Ontfanghers
yemanden arresteerden oft apprehendeerden / in sulcken ghevalle
sullen de selve Executeurs hebben voer heuren Salaris telcker
reysen ende van elcken Dorpe oft Vrijheyt ghelijcke Vijff
Stuyvers eens / Tzij dat d'Exploict gheschiede teghen eenen
oft meer persoonen.
Ende ten eynde dat die voerseyde Ontfangher te beter
mach vanden Boden ende Executeurs ghedient wordden / ende
dat sy ghekendt / gheacht ende gheobedieert moghen wordden.
Soe ordonneren wy dat sy tallen tijden / als sy binnen onsen
voerseyden Hooftsteden zijn sullen / ghehouden sullen zijn daghelijcx
eens ten Comptoire voerseydt te comene / ende hen aldaer
te presenteren. Ende voerts alle Merct daghen den gheheelen
voernoen inden voerseyden Comptoire te blijvene om
aldaer soo verre des noot ware / Arresten ende andere ghelijcke
Exploicten heuren Officien aengaende te doene. Ende dat sy
daghelijcx sullen draghen die Busse ghewapent met onse Wapenen /
Op Pene van suspensie van heuren Officien van drije
Maenden.
Ende inghevalle die voerseyde Ontfangher oft sijn Comptoirhoudere
eenighe Deurweerders van onsen Raede van
Brabant te wercke stelde / Soe willen wy ende ordonneren dat
de selve Deurweerders hen oick reguleren sullen navolghende
dese onse Ordinantie / ende den voerseyde Ontfanghere / oft
sijnen Ghecommitteerde / assisteren ende behelpelick zijn tot
voerderinghe vande voerseyde onse Beden / so wel aengaende
Sommatien als Reele Executien / sonder hen te moghen excuteren
oft weygheren / oft dien aengaende ghebreckelijck te zijne /
Op die Pene van arbitrale Correctie ende suspensie van heure
Officien voer ghelijcke drije Maenden.
Ende ten eynde dat dese onse Ordonnancie ende Placcaet
te beter onderhouden ende gheobserveert mach wordden:
Soe willen ende ordonneren wy voerts by desen / dat alle die
Boden ende Executeurs vanden voerseyde Comptoiren vanden
Ontfangher vande voerseyde onse Bede / terstont ende sonder
vertreck ghehouden sullen wesen heuren Eedt te vernieuwen
in handen Heeren Jans Scheyffve Riddere ons Cancellier
van Brabant. Ende by den selven Eedt te zwerene ende
te ghelovene dese voerseyde onse Ordonnantie in alle heure
Poincten / voer soo vele hen die aengaen / te volbringhen / te observeren
ende te onderhouden nae heure forme ende inhouden:
Sonder die te buyten te gaene / oft daerinne te dissimuleren in
eenigher manieren, Opte verbeurte vande Penen hier boven
verclaert.
Ontbieden u daeromme / ende bevelen den voerseyden
Officiers ende heuren Stadthouderen / dat sy onse teghenwoerdighe
Ordinantie ende Statuyt / ten eynde
dat daeraff niemant Ignorantie en pretendere / doen condighen
ende vuytroepen terstont ende sonder verdrach in allen plaetsen
van onsen voerseyde Lande van Brabant / daermen ghewoenlick
is Publicatie te doene / ende van onsen weghen scherpelick
bevelen die te onderhouden ende observeren. Procederende teghens
den Overtreders by Executie vander Penen voerschreven /
sonder Dissimulatie oft verdrach. Ende des te doene / gheven
wy u volcommen macht / Aucthoriteyt ende sunderlinghe
Bevel by desen: Want ons alsoe ghelieft. Ghegheven in onser
Stadt van Bruessele onder onsen Contreseghel hier op ghedruct
in Placcate den Sessentwintichsten dach van Februario /
Inden Jare Vijfthienhondert ende Tsestich / nae costuyme van
tschrijven ons Hoefs van Brabant. Onder stont gheschreven
aldus:
By den Coninck.
Ende geteeckent J. de Facuwez.