Extract uit het Register der Resolutien
van de Hoog Mogende Heeren Staaten Generaal der Vereenigde
Nederlanden
Martis den 27 February 1781
Is
gehoord het Rapport van de Heeren de Cocq van Haaften, en andere Haar Hoog
Mogende Gedeputeerden tot de zaaken van de Meijerye van 's Bosch, hebbende,
ingevolge en ter voldoening aan derzelver Resolutie Commissioriaal van den 1
Augusty des gepasseerde Jaars, met en nevens eenige Heeren gecommitteerden uit
den Raad van Staate, geexamineert de Requeste van den Drossard, President en
Schepenen der Heerlykheden Tilborg en Goirle, Kwartiere van Oisterwyk Meijerye
van 's Bosch, houdende, dat de Supplianten in hunne gemelde qualiteit van tyd
tot tyd, meer en meerder klagten voorkwamen, over het geweld, schade en ruine
dagelyks gepleegd wordende met het dryven en hoeden van Beesten en Schaapen, op
of in eens anders Teul-Landen, Weiden, Beemden, Turf-Velden en Bosschen; Dat zy,
tot sluiting van dusdaanige ongepermitteerde geweldenaryen, rooving en ruines
van de Vrugten des Velds, welke de goede Lieden met zwaaren arbeid en
kosten op gemelde hunne Landen, zig moesten procreeren, en waar van veeltyds,
naar aftrek der Lasten en Pachten, nog weinig voor haar kwam over te schieten,
om dezelve zoo veel doenlyk in 't rust en vreedig gebruik van die hunne eigene
ofte gehuurde Erven te maintineeren, onder welduiding en approbatie van Haar
Hoog Mog. en in navolging van andere nabuurige Heerlykheden, speciaal van die
van St. Michiels-Gestel, by Haar Hoog Mogende gunstiglyk geapprobeerd den 16
Maart 1756, ook geconcipieert en beraamd hadden een zoodaanig Reglement als zy
na de situatie en geleegenheid der gronden, onder haare Jurisdictie, ten besten
der goede Ingezetenen en Gelandens, oordeelden te behooren: Zynde het zelve
nevens de voors. Requeste gevoegd; Verzoekende de Supplianten
daar op Haar Hoog Mogende approbatie in communi forma.
Waar op
gedelibereerd zynde, is goedgevonden en verstaan te arresteeren het Concept
Schut-Reglement voor de Heerlykheden Tilborg en Goirle, zoodaanig als het zelve
hier na is geinsereert, en dat het zelve aan de Supplianten zal worden
toegezonden, ten einde binnen de gem. Heerlykheden te werden geobserveert en naargekomen, en
met Last, om 't zelve ter Griffie van de Leen en Tolkamer te 's Hertogenbosch te
doen registreeren.
Schut-Reglement voor de Heerlykheid Tilborg en Goirle.
Niemand zal na de Publicatie deezer, zyne Schaapen mogen
laten weiden anders als op zyn eigen land, of het geene hy in huure gebruikt; en
op de Gemeente.
Op de Gemeente zullen alle de Schaapen mogen geweid worden
van den eersten October tot
half Maart, en voor of na die tyd niet.
Door de Gemeente of graasen, alwaar geweid mag worden,
worden verstaan die vlaktens, welke buiten den circul of omtrek der
gecultiveerde Landen zyn, maar geensints de Straaten of
Weegen tusschen de Huizen en langs de Erven.
Al wie op een andermans Grond of Erve met zyne Schaapen
weidende bevonden word, op wat tyd van het Jaar, zonder schriftelyk consent of
bywezen van den Eigenaar, of op de Gemeente buiten de voorsz. bepaalde tyd, die
zal met zyn Vee aan het regt van Schutten en Poenaliteiten
hier in gemeld, subject zyn.
En alzoo weidende bevonden wordende, verpligt zyn het
schriftelyk consent van den Eigenaar
aan den Schutter te vertoonen.
Niemand zal met zyne Schaapen in eenige Straaten of Weegen
tusschen de gecultiveerde Erven of Plantagien mogen komen, dan alleen in de
Straat of Weg, welke direct van de Stal na de Gemeentens Heide leid, of loopt;
wanneer zy alleen dezelve daar door zullen mogen dryven,
zonder zig op te houden om langs de Kanten of Haagen te weiden.
Ook zal men tusschen de voorsz. Erven of Plantagien mogen
komen met de Schaapen op een andermans Land, om in den Voortyd het Koorn aldaar
af te weiden, gelyk wel gebruikelyk is, mits zulks geschiede onder de
praecautien, namentlyk in bywezen of met consent van den Eigenaar of gebruiker
van het Land, en de Schaapen onderweg niet worden opgehouden om
te graasen.
Ook zal ten tyde, wanneer de Schaapen gewassen worden,
geoorlofd zyn dezelve zoo lang op
de Gemeente te laaten loopen, tot zy wederom droog zyn.
Niemand zal ook eenige andere Beesten laten loopen in een
ander Turf-, Hooij-, Teul-, Wey-land of Bosschen, of derzelver Kanten daar mede
doen afweiden, ten zy met schriftelyk consent
van den Eigenaar of gebruiker als hier voor.
Ook zullen de Beesten op de Graazen vande
Gemeentens-gronden langs de Straaten en Wegen, tusschen de Huizen of Erven
alleen mogen weiden, als zy met Touwen gehoed en bewaard worden.
Namentlyk op het vlak van den Heuvel, op het Ven, Korvel,
het Goirken en diergelyke kleine grazingen in den binnen van het Dorp, welke
dienen tot nuttig gebruik in de Fabriq der Wolle Laakenen als het droogen van de
Wolle, en Wolle gaarens en het blyken
van Linnen.
En op dat het geene voorsz. is exactelyk nagekomen werde,
zoo zal het aan een ieder vrijstaan, om de Schaapen of andere Beesten, welke hy
contrarie aan voorsz. gestatueerde in zyn eigen of gehuurd Land, ten bywezen van
twee geloofwaardige Getuigen weidende bevinden sal, te Schutten
of in de Schutkooy te brengen.
En ingeval eenig Vee, het welk men wilde Schutten door den
Eigenaar of Herder van het zelve mogt worden ontjaagd, zal nietemin de na te
meldene Boete of Schutgeld van ieder Beest
betaald moeten worden.
Echter zal den Eigenaar van het Land niet vermogen het Vee
van zyn Land zoodanig af te jaagen, of te slaan, dat het zelve daar door eenig
letsel bekome, zullende hy in dien gevalle gehouden zyn den
Eigenaar van het Beest de schaade te vergoeden.
En worden de geswooren Schutters, Vorsters, en Dienaars
van de Justitie by deezen geauthoriseert en gelast, om op de contraventien tegen
dit Reglement te vigileeren, en de Schaapen of Beesten alzoo weidende bevindende
in de Schutkooy te brengen, aan den Drossard van de gedaane Schutting ten
spoedigsten kennis gevende; zullende ieder afzonderlyk op den Eed in den aanvang
zyner bediening, geloof meriteeren.
Aanstonds na de invoegen voorsz. gedaane Schutting, zal
den Vorster verpligt zyn daar van behoorlyke denuntiatie of weete aan den
Eigenaar van het Vee te doen, met requisitie, om het
zelve te komen lossen.
En zal dezelve als dan vervallen zyn en betaalen moeten de
Boete of Schutgeld van 10 Stuivers voor elk Paard, 15 Stuivers voor elk
Rund-Beest, en voor elk Schaap en ander Beest alhier niet genoemd 3 Stuivers,
mitsgaders de Onkosten van Assistentie en het Regt van Sluiten en Ontsluiten
(des noods) ter taxatie van Officier en Schepenen van Tilborg, byaldien de
gecalangeerde zig
met de bereekening van het een en ander zoude mogen bezwaard vinden.
En de Schutting by nagt, dat is een uur na Zonnen
ondergang en een uur voor Zonnen opgang
geschiedende, eens zo veel, voor zoo ver de Boete of 't Schutgeld aangaat.
Den Eigenaar of Huurder van het geschutte Vee voor
het ingaan van den nagt of voor het eindigen van dezelve, de lossing doende, zal
met voorsz. Schutgeld en Onkosten als vooren, volstaan, boven en behalve het
Salaris van Vorster, wegens zyne gedaane aanzegging volgens zyn Reglement, en
gereserveert aan den Eigenaar van het Land de vergoeding der schaade door het
geschutte Vee veroorzaakt, des noods ter taxatie en moderatie van Officier en
Schepenen, zonder
meer.
Indien den Eigenaar van 't geschutte Vee niet mogte bekend
zyn, of dat dezelve binnen 24 uuren na de aanzegging het zelve niet hadde
gelost, zoo zal door den Vorster met voorkennis van de Drossard by Publicatie en
Affixie aan den Volke bekendmakinge werden gedaan met aankondiging dat het
geschutte Vee, na verloop van driemaal 24 uuren tot verhaal der Boete of
Schutgeld en
verdere Kosten publicq zal worden verkogt.
Indien den Eigenaar van het geschutte Vee, het zelve voor
de verkooping lost, zal ... volstaan met de betaaling van het by Art. 17 en 18
bepaalde Schutgeld, het gewoone Salaris van den Vorster voor de gedaane
aanzegging en publicatie, mitsgaders voor het oppassen en Voeder binnen 24
uuren, voor ieder dag en nagt, van een Paard 12 Stuivers, van een Rund-Beest 8
Stuivers, van een Schaap, Varken of Ezel 4 Stuivers, boven en behalven de
schaverhaling van
den Eigenaar des Lands, mitsgaders de Onkosten als vooren.
Het geschutte Vee binnen den bepaalden tyd van driemaal 24
uuren in voegen voorsz. niet gelost zynde, zal den Drossard het zelve door den
Secretaris ten overstaan van Officier en Schepenen
publicq en voor alle man laaten verkoopen.
En zal uit de Kooppeningen moeten betaald worden het
Schutgeld met de Onkosten als vooren, Voeder en Bewaar-geld, mitsgaders de
onvermydelyke Jura of Kosten op het doen der publikatie en verkoopinge
gevallen, als mede de schaade aan den Eigenaar van het Land, door het
geschutte Vee veroorzaakt, ter taxatie van Officier en Schepenen.
De overschietende Penningen zullen ter Secretarye worden
geconsigneert, om door den Eigenaar aldaar te worden geligt, en in cas van te
kort koming blyft den Eigenaar van het Land zyne
Actie tot schaverhaling, tegen den Eigenaar van het Vee gereserveert.
De Boete of Schutgeld van de geschutte Beesten, zal voor
de eene Helft genooten worden by den Drossard en voor de andere Helft by den
Schutter, Vorster, of Dienaars der Justitie, welke
zelfs, of op aangeeving van een ander, de Schutting gedaan zal hebben.
Dit Reglement zal Jaarlyks voor den eersten Maart by
Publicatie aan den Volke bekend gemaakt
moeten worden.
(was geparapheert)
G.J.D. PALLANDT
(onder stond)
Accordeert met voorsz.
Register.
(was geteekend)
H. FAGEL.
(In margine
stond)
Geregistreerd ter
Griffie van de Leen en Tolkamer te 's Hertogenbosch, in het Register der
Resolutien tot Instructie van dezelve Kamer dienende, en
aldaar op den datum wanneer deeze Resolutie genoomen is.
(Was getekend)
J.H. VAN HEURN.
Te 's HERTOGENBOSCH, by C.A. VIEWEG, Stads-Drukker in de Vugterstraat 1781.